Handleiding
Met het Voorlichtingsmateriaal BeoordelingsInstrument (VBI) kun je - samen met een collega - begrijpelijkheid en toepasbaarheid van voorlichingsmaterialen voor patiënten of cliënten beoordelen en onderling vergelijken. Je kunt zowel folders, flyers als video of animaties beoordelen.
Voordat je begint met het uploaden van het materiaal en het zelf beoordelen, kun je inloggen. Hiervoor maak je een gebruikersnaam aan plus een wachtwoord. Het voordeel van inloggen is dat je materiaal en je score zichtbaar blijven telkens als je inlogt. Daarnaast krijg je aan het einde ook een advies te zien.
Je kunt er ook voor kiezen om direct naar 'beoordelen' te gaan. Je materiaal wordt dan niet bewaard en er zal aan het einde geen advies zichtbaar zijn.
Tijdens het beoordelen van je materiaal is registreren of inloggen helaas niet mogelijk. Dit kan alleen vooraf als je zelf gaat beoordelen.
Wanneer je jouw materiaal gaat beoordelen, is het materiaal niet zichtbaar in het VBI. We hopen dit in de toekomst wel mogelijk te maken.
Ga naar 'Nieuw materiaal' als je voorlichtingsmateriaal wilt beoordelen.
Kies voor ‘Audiovisueel’ als je bewegend beeld wilt beoordelen zoals een video of animatie.
Kies voor ‘Print’ als het gaat om drukwerk/pdf met tekst en/of afbeeldingen.
Lees of bekijk het voorlichtingsmateriaal dat je wilt beoordelen in z'n geheel.
Doorloop één voor één alle items voor printbare materialen of alle items voor audiovisuele materialen.
Beoordeel elk item vanuit het perspectief van een patiënt of cliënt. Vraag jezelf bij item 1 af: als ik een patiënt zou zijn die niet bekend is met dit onderwerp, zou ik dan direct weten wat het doel is van het voorlichtingsmateriaal?
Tijdens het beoordelen mag je het materiaal bekijken, je hoeft dit dus niet vanuit je geheugen te beoordelen.
Zet of leg het materiaal dat je gaat beoordelen vooraf alvast klaar om te bekijken als dat nodig is.
Beoordeel je materiaal bij elk item met ‘eens’, ‘oneens’ of ‘niet van toepassing’
- Kies ‘eens’ wanneer het kenmerk dat in een bepaald item staat beschreven vrijwel altijd voorkomt (80-100%).
- Kies ‘oneens’ als er duidelijke voorbeelden of momenten aan te wijzen zijn waarbij het kenmerk (beter) aan het criterium had kunnen voldoen of nog niet voldoet.
- Kies 'niet van toepassing' als dit item niet relevant is en een optie is bij de keuzemogelijkheden.
- Sla geen items over.
- Maak geen gebruik van de kennis die je al had van het onderwerp voordat je het voorlichtingsmateriaal ging lezen of bekijken. Baseer je beoordeling alléén op het materiaal dat je beoordeelt.
- Laat je score op het ene item niet van invloed zijn op je score op andere items. Zorg er dus voor dat je elk item afzonderlijk beoordeelt.
- Als je meerdere materialen beoordeelt, richt je dan alleen op het exemplaar dat je op dat moment bekijkt. Probeer het niet te vergelijken met het materiaal dat je ervoor hebt bekeken.
Als je alle items doorlopen hebt, dan levert het VBI voor elk item twee scores: één voor begrijpelijkheid en één voor toepasbaarheid.
Deze scores krijg je aan het einde van je beoordeling te zien.
Hoe hoger de VBI-score, hoe begrijpelijker of meer toepasbaar het materiaal is.
Materiaal dat bijvoorbeeld een begrijpelijkheidsscore van 90% heeft, is begrijpelijker dan een item met een begrijpelijkheidsscore van 60%.
Dit geldt ook voor de toepasbaarheid.
Als je het VBI gebruikt om de begrijpelijkheid en toepasbaarheid van veel verschillende materialen te beoordelen, ontwikkel je vanzelf gevoel voor welke score samenhangt met uitzonderlijk goede of uitzonderlijk slechte materialen.
Tip: beoordeel ook samen met je collega. Mogelijk geven jullie een andere beoordeling aan het materiaal. Door dit samen te bespreken wordt het duidelijk wat jullie belangrijk vinden.
Hieronder vind je enkele voorbeelden van voorlichtingsmateriaal.

Voorbeeld multimedia materiaal met gesproken tekst

Voorbeeld brochure
Brochure: Diabetes Vereniging Nederland
Printbare materialen omvatten boekjes, brochures en andere teksten die vanaf websites kunnen worden geprint. Bijvoorbeeld een pdf of webpagina. Dit materiaal hoeft dus niet daadwerkelijk fysiek geprint of gedrukt te zijn.
Zeer kort materiaal
De definitie van zeer kort materiaal is:
- Printbaar (P): bestaat uit maximaal 2 paragrafen en is maximaal 1 pagina lang.
- Audiovisueel (A/V): duurt korter dan 1 minuut of bestaat uit 6 of minder dia's en screenshots.
Beelden
Hierna volgen enkele voorbeelden van de verschillende typen beelden je in voorlichtingsmaterialen kunt tegenkomen: grafieken, tabellen, tekeningen en foto's.

Voorbeeld afbeelding
Bron grafiek: CBS

Voorbeeld afbeelding
Tabel: RIVM

Voorbeeld afbeelding
Bron tekening: Hartstichting